W XII odsłonie Ogólnopolskiej Akcji pt.: „Narodowe Czytanie” lekturą wybraną przez parę prezydencką została powieść pt.: „Nad Niemnem" autorstwa Elizy Orzeszkowej.
Z tej okazji Prezydent RP Andrzej Duda tradycyjnie skierował słowa przesłania, zachęcając do współtworzenia akcji:
„Co roku podczas akcji Narodowego Czytania wspólnie czytamy dzieła, które tworzą kanon polskiej literatury. Jednym z nich jest Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. To książka nastrojowa, napisana barwnym językiem, a zarazem donośna i sugestywna w swoim patriotycznym przesłaniu. Bo przecież jej autorka nie tylko maluje szeroką panoramę rodzinnych Kresów, nie tylko przybliża folklor i szlacheckie zwyczaje, ale bardzo wyraźnie przywołuje też historię Rzeczypospolitej, a poprzez tematykę Powstania Styczniowego, którego 160-lecie obchodzimy w tym roku, doskonale oddaje przeżycia, emocje i dylematy ówczesnych Polaków. Dzięki temu obraz niepodległościowego zrywu, który w 1863 roku wybuchł przeciwko carskiemu zaborcy, na zawsze połączył się z tą książką, a sama powieść utrwaliła się jako prawdziwa epopeja polskiego losu (….). Odkryjmy na nowo atmosferę tego dzieła, bogatą nadniemeńską przyrodę, wspaniałe pejzaże i krajobrazy. Przypomnijmy wreszcie ważne dziedzictwo Powstania Styczniowego, które powraca we wspomnieniach bohaterów i legendzie jako symbol i fundament narodowej pamięci, i którego znaczenie jest istotne także dla innych narodów naszego regionu. I nie zapominajmy o komizmie, o pełnych humoru dialogach i zabawnych sytuacjach. To również wielki walor tej powieści. Chciałbym, aby tegoroczna lektura pogłębiła też namysł nad tym, w jaki sposób współcześnie odczytujemy naszą historię i jak o niej pamiętamy. I żeby, zwłaszcza dzisiaj, w obliczu agresywnego rosyjskiego imperializmu, odwołując się do powstańczego, powieść Orzeszkowej jeszcze bardziej umocniła przekonanie o podstawowym prawie każdego narodu do własnej wolności i suwerenności. Niech więc nasze wspólne czytanie Nad Niemnem, oprócz przyjemności, której z pewnością dostarczy, przyniesie także wiele pożytku. Jestem przekonany, że wszystko to uczyni z Narodowego Czytania 2023 kolejne pasjonujące spotkanie z klasyką polskiej literatury”.
Potwierdzeniem znaczenia powieści Elizy. Orzeszkowej w literaturze polskiej, niech będą wypowiedzi krytyków literackich i pisarzy:
Aleksander Świętochowski zakończył omówienie świeżo wydanej powieści słowami:
„Jest to roztapiająca wszystkie mroki rzeczywistości w promieniach tęczowego marzenia sielanka społeczna. Mój czytelniku, mój zapylony, zmęczony, ze spieczonymi ustami wędrowcze, jeśli chcesz ugasić pragnienie w czystej krynicy, odpocząć po znojach życia w rozkosznym cieniu- poznaj tę oazę „.
Natomiast J. L. Popławski podnosił oryginalność utworu:
„W chwili triumfu literatury zjawia się utwór, który szerokością pomysłu, oryginalną barwnością tła, mnóstwem działających osób, sposobem wykonania, wreszcie, zbliża się do epopei i, jak słusznie zauważono, pod wieloma względami przypomina Pana Tadeusza ”.
A zdaniem Henryka Markiewicza „powieściowy epos dydaktyczny Orzeszkowej w oczach wielu znawców zyskał uznanie niemałe i okazał się zjawiskiem niepowtarzalnym, jedynym również w całej literaturze tego okresu.
Uwagę czytelnika przyciągają liczne opisy przyrody, Orzeszkowa wraca w nich do tych samych widoków, by za każdym razem malować inne kolory lub odcienie, odmiany pogody lub nastrojów- „ i za każdym razem odnajduje obraz ziemi pięknej i bezpiecznej, nad którą łaskawe niebo roztacza dobroczynne czuwanie. Znakiem rozpoznawczym tego rajskiego zakątka- przestrzeni jasności, obfitości, zdrowia i ładu- jest potężne zakole królewskiej rzeki, zewsząd widocznej, majestatycznej, odwiecznej”.
Narodowe Czytanie zostało zainicjowane w 2012 r. przez Bronisława Komorowskiego i jego żonę Annę Komorowską, a pomysłodawczynią była Agnieszka Celeda- dyrektor Biura Kultury. I edycja Akcji rozpoczęła się lekturą „ Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. W kolejnych odsłonach przysłuchiwano się - „ Zemście” A. Fredry, „Trylogii” Sienkiewicza, „Lalce” B. Prusa, ”Quo vadis” H. Sienkiewicza, „Weselu” S. Wyspiańskiego. Natomiast „Narodowe Czytanie” w 2018 r. miało charakter wyjątkowy, ponieważ kampania czytelnictwa związana była z obchodami 100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, a lekturą przewodnią było „Przedwiośnie” S. Żeromskiego. W kolejnym roku poświęcono uwagę nowelom autorstwa E. Orzeszkowej, M. Konopnickiej, B. Prusa, B. Schulza, S. Żeromskiego i H. Rzewuskiego.
W IX odsłonie Kampanii promującej czytelnictwo w Polsce, odczytano karty dramatu J. Słowackiego pt „Balladyna”. Natomiast w 2021 roku pochylono się nad komedią pt „Moralność Pani Dulskiej” autorstwa Gabrieli Zapolskiej, a w ubiegłym roku- Roku Romantyzmu Polskiego- w całej Polsce i świecie odbyło się Narodowe Czytanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza.
W Szkole Podstawowej nr 51 z Oddziałami Integracyjnymi po raz dwunasty miała miejsce Ogólnopolska Akcja pt „ Narodowe Czytanie”, która poprzedzona została przez koordynatora Ogólnopolskiej Akcji- Beatę Czechowską- Siudak- wprowadzeniem uczniów do historii epoki pozytywizmu, wskazaniu jej znaczenia dla literatury i historii, przybliżenie biografii i ciekawostek poświęconych Elizie Orzeszkowej.
W tym roku Panie: Ewa Jedlińska, Edyta Stępień, Beata Czechowska- Siudak- nauczycielki języka polskiego, pełniły rolę lektorów w naszej akcji Narodowego Czytania i odczytały uczniom klas piątych i szóstych, fragmenty powieści Nad Niemnem. Po wysłuchaniu pięknych opisów nadniemeńskiej przyrody, uczniowie tworzyli prace plastyczne- zakładki do książek, będące ilustracją wysłuchanych fragmentów.
Należy nadmienić, iż uczniowie mieli możliwość otrzymania pamiątkowego stempla tegorocznej Akcji, złożonego na egzemplarzu powieści lub w zeszycie z języka polskiego.
Beata Czechowska-Siudak
